Γεωγραφία Ε - Ο χάρτης

 Ο ΧΑΡΤΗΣ

1. Τι είναι ο χάρτης;
Ο χάρτης είναι η απεικόνιση (ή περιγραφή ενός αντικειμένου) ενός τοπίου με σύμβολα σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ο χάρτης είναι το «εργαλείο» που μας βοηθά να μελετήσουμε τη μορφή ενός τοπίου.

Με το χάρτη οι άνθρωποι:
· Αναπαριστούν τοπία της Γης.
· Επικοινωνούν.
· Απεικονίζουν τις αλλαγές που γίνονται πάνω στη Γη.
 
2. Είδη χαρτών

3. Η ταυτότητα του χάρτη

Τα στοιχεία της ταυτότητας ενός χάρτη είναι:
· Ο τίτλος
· Το Υπόμνημα
· Η κλίμακα
· Ο προσανατολισμός

Κλίμακα: είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μικρότερη είναι μία απόσταση πάνω στο χάρτη από την πραγματική της απόσταση στο έδαφος.

Παράδειγμα:

Κλίμακα 1 : 200.000 δηλώνει ότι απόσταση ενός εκατοστού επάνω στο χάρτη αντιστοιχεί με απόσταση διακοσίων χιλιάδων εκατοστών στο έδαφος.

Προσανατολισμός: το να μπορείς να βρεις την θέση, την πορεία ή την κατεύθυνση κάποιου με βάση τα σημεία του ορίζοντα.

Περισσότερα:

Πυξίδα: όργανο προσανατολισμού βασισμένο στην ιδιότητα που έχει η μαγνητική βελόνα να δείχνει πάντα το Βορρά.

Χαρτογράφος είναι ο επιστήμονας που ασχολείται με την κατασκευή των χαρτών.

Μπορείτε να εξερευνήσετε έναν Πολυχάρτη της Ελλάδας πατώντας εδώ

 

Φυσική - Φως

 Φυσική

 Κεφάλαιο 10: Φως

Διάθλαση του φωτός:

Το μολύβι φαίνεται "σπασμένο" στο σημείο που μπαίνει στο νερό.

Επίσης, στην θάλασσα βλέπουμε τα ψάρια ψηλότερα από την αρχική τους θέση.

Τα φαινόμενα αυτά οφείλονται στην διάθλαση του φωτός.

Όταν το φως περνάει από τον αέρα σε ένα άλλο διαφανές υλικό ή το αντίθετο, αλλάζει πορεία. Αυτή η αλλαγή πορείας του φωτός όταν συναντά διαφανή σώματα λέγεται Διάθλαση.

Εξερευνήστε την αλλαγή της πορείας του φωτός μεταξύ δύο μέσων. Δείτε πώς το πέρασμα από τον αέρα στο νερό και μετά στο γυαλί αλλάζει την πορεία της ακτίνας. Παίξτε με τα πρίσματα διαφόρων σχημάτων και φτιάξτε ουράνια τόξα.

Φως και χρώματα:

Πού οφείλονται τα υπέροχα χρώματα που βλέπουμε σε ένα ουράνιο τόξο;

Όταν το λευκό φως του ήλιου πέσει πάνω σε ένα γυαλί με ακανόνιστο σχήμα, σε μια σαπουνόφουσκα, σε μια σταγονίτσα, ακόμη και σε ένα διάφανο πλαστικό στυλό, παρατηρούμε οτι εμφανίζονται διάφορα χρώματα.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ανάλυση του φωτός. 

Πρώτος την παρατήρησε ο Ισαάκ Νεύτωνας το 1666, ο οποίος γοητευμένος από το φως έκανε διάφορα πειράματα.

Το λευκό φως αποτελείται από πολλά χρώματα, όταν όμως τα βλέπουμε ανακατεμένα μας δίνουν την αίσθηση του λευκού.

Ο δίσκος του Νεύτωνα:

Τα σώματα που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση του φωτός λέγονται πρίσματα. Είναι κατασκευασμένα από γυάλινο υλικό και μπορούν να προκαλέσουν ανάλυση του φωτός.

Το ουράνιο τόξο είναι αποτέλεσμα της ανάκλασης και διάθλασης του φωτός μέσα από τις μικρές σταγονίτσες που αιωρούνται στον αέρα μετά από βροχή και λειτουργούν σαν μικροσκοπικά πρίσματα!

Το φως αναλύεται σε εφτά (7) χρώματα:

κόκκινο

πορτοκαλί

κίτρινο

πράσινο

μπλε

λουλακί (μπλε-μωβ)

μωβ

Τα λέμε και "τα επτά χρώματα της Ίριδας". Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως η θεά Ίριδα, που ήταν αγγελιοφόρος, χρησιμοποιούσε το ουράνιο τόξο σαν μονοπάτι ανάμεσα στον ουρανό και την γη. 

Δοκιμάστε να παίξετε ανακατεύοντας κόκκινο, πράσινο και μπλε φως:

Μπορείτε ακόμη να βρείτε διάφορα πειράματα σχετικά με το φως πατώντας εδώ: ΕΚΦΕ Χανίων

Φυσική 9-12-20

 Κεφάλαιο 2: Το κύτταρο

Η μικρότερη μονάδα ζωής είναι το κύτταρο. Τα κύτταρα είναι μικροσκοπικά «εργοστάσια» που λειτουργούν με απίστευτη ακρίβεια. Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα. Ανεξάρτητα από το σχήμα και τη μορφή τους, που ποικίλλουν πολύ, σε κάθε κύτταρο μπορούμε να διακρίνουμε τρία κύρια μέρη: 

την κυτταρική μεμβράνη

το κυτταρόπλασμα

τον πυρήνα. 

Στα φυτικά μόνο κύτταρα παρατηρούμε επίσης:

 το κυτταρικό τοίχωμα

τα χυμοτόπια

τους χλωροπλάστες.

Όταν ο οργανισμός αποτελείται από ένα μόνο κύτταρο, ονομάζεται μονοκύτταρος, ενώ όταν αποτελείται από πληθώρα κυττάρων, πολυκύτταρος.

QUIZ: Το κύτταρο

Το DNA

Μέσα στον πυρήνα καθενός από τα κύτταρά μας υπάρχει μία χημική ένωση που είναι καθοριστικής σημασίας για τη ζωή και έχει πολύ δύσκολο όνομα: το δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ! Πιο απλά το DNA, που μπορούμε να το φανταστούμε σαν μια σπειροειδή ανεμόσκαλα. Το DNA είναι ίδιο σε όλα τα κύτταρα ενός ζωντανού οργανισμού. Εδώ «φυλάσσονται» οι γενετικές πληροφορίες, με τη μορφή ενός κώδικα πολύτιμου για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.

Μονοκύτταροι οργανισμοί

Κάποιοι μικροσκοπικοί οργανισμοί αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο. Γι’ αυτό ονομάζονται μονοκύτταροι.

π.χ. η αμοιβάδα είναι μονοκύτταρος οργανισμός. Ζει στα στάσιμα νερά και κινείται απλώνοντας το κυτταρόπλασμά της προς διάφορες κατευθύνσεις. Έτσι, δεν έχει ποτέ σταθερό σχήμα.

Δείτε εδώ την κίνηση μιας αμοιβάδας:

Μονοκύτταροι οργανισμοί είναι ορισμένοι μύκητες, τα βακτήρια, τα πρωτόζωα και ορισμένα φύκη. Κάποιοι είναι παθογόνοι, όμως πολλοί από αυτούς είναι χρήσιμοι όπως οι ζυμομύκητες και άλλοι για την παρασκευή εμβολίων. 

Με τη βοήθεια μικροοργανισμών γίνεται ζύμωση του γάλακτος και έτσι φτιάχνεται το γιαούρτι.

Με τη βοήθεια μικροοργανισμών γίνεται ζύμωση του μούστου και έτσι φτιάχνεται το κρασί.

Οι μύκητες:

Οι μύκητες είναι φυτικοί οργανισμοί. Για να αναπτυχθούν μύκητες στο σπίτι απαιτείται θερμοκρασία 18-24°C και υγρασία περίπου 60%. Καθοριστικός παράγοντας είναι το νερό γι' αυτό και αναπτύσσονται στα μπάνια και τις κουζίνες.

Τα βακτήρια:

Τα βακτήρια είναι μικροσκοπικοί, μονοκύτταροι, (σπάνια πολυκύτταροι), οργανισμοί, που συναντούνται σε κάθε είδους βιότοπο και σε πολύ μεγάλους αριθμούς (εκατομμύρια σε μια σταγόνα σάλιου). Πολλοί μάλιστα δεν έχουν ούτε πυρήνα

Τα πρωτόζωα:

Τα πρωτόζωα είναι μικροσκοπικά μονοκύτταρα ζώα, χωρίς όργανα. Οι διαστάσεις του σώματος τους είναι συνήθως πολύ μικρές. Πολύ λίγα πρωτόζωα έχουν διαστάσεις πάνω από ένα χιλιοστό.